Hoşa Gitmeyen Fikirlere Karşı Doğal Direnç: Bilişsel Yanlılıkların Etkisi

İnsan zihni, karmaşık ve etkileyici bir yapıya sahiptir. Bilgiyi işleme ve değerlendirme süreçlerimiz, her zaman objektif ve rasyonel değildir. Aksine, pek çok bilişsel yanlılık, düşüncelerimizi ve kararlarımızı etkiler. Bu yanlılıklardan biri, hoşumuza gitmeyen fikirlere karşı doğal bir direnç geliştirmemizdir.

Hoşlanmama ve Reddetme Eğilimi:

Bir fikir bize rahatsızlık veriyorsa, zihnimiz otomatik olarak savunmaya geçer. Bu fikirle çelişen kanıtlar arar, zayıf yönlerini bulmaya çalışır ve alternatif açıklamalar üretir. Bu süreç, fikir gerçekten yanlış olsa bile gerçekleşebilir. Hoşlanmadığımız bir fikri kabul etmek, dünya görüşümüzü, değerlerimizi ve hatta kimliğimizi tehdit ediyormuş gibi hissedebiliriz. Bu tehdit algısı, direncimizi güçlendirir.

Doğrulama Yanlılığı ve Seçici Algı:

Bu direncin temelinde, doğrulama yanlılığı ve seçici algı gibi bilişsel mekanizmalar yatar. Doğrulama yanlılığı, mevcut inançlarımızı destekleyen bilgilere odaklanma ve çelişen bilgileri görmezden gelme eğilimidir. Seçici algı ise, çevremizdeki bilgileri filtreleyerek sadece ilgilendiğimiz veya inançlarımızla uyumlu olanları fark etme eğilimidir.

Örneğin, iklim değişikliği konusunda şüpheci olan biri, bu görüşünü destekleyen bilimsel makaleleri okumaya ve iklim değişikliğini reddeden bilim insanlarının görüşlerine odaklanmaya daha yatkındır. Aynı zamanda, iklim değişikliğinin gerçekliğini kanıtlayan çok sayıda bilimsel veriyi görmezden gelebilir.

Örnekler ve Detaylar:

Siyasi görüşler: Siyasi görüşlerimiz, genellikle derinlere kök salmış değerlere ve inançlara dayanır. Farklı bir siyasi görüşü benimseyen birinin argümanlarını dinlemek, kendi kimliğimizi ve dünya görüşümüzü sorgulamamıza neden olabilir. Bu nedenle, karşıt görüşlere karşı otomatik bir direnç geliştirmek yaygındır.

Dini inançlar: Dini inançlar, kişiler için derin bir anlam ve amaç kaynağı olabilir. Bu inançlara meydan okuyan fikirler, varoluşsal bir tehdit olarak algılanabilir. Bu da, hoşlanmadığımız dini fikirleri reddetme eğilimini artırır.

Kişisel deneyimler: Kişisel deneyimlerimiz, dünya hakkında nasıl düşündüğümüzü ve neye inandığımızı şekillendirir. Ancak, kişisel deneyimlerimiz sınırlıdır ve her zaman objektif olmayabilir. Hoşumuza gitmeyen bir fikir, kişisel deneyimlerimizle çelişiyorsa, o fikri reddetme olasılığımız daha yüksektir.

Direnci Aşmak:

Hoşlanmadığımız fikirlere karşı doğal direncimizi aşmak, eleştirel düşünme becerilerimizi geliştirmek ve açık fikirli olmayı öğrenmek önemlidir. Karşıt görüşleri dinlemek, farklı bakış açılarını anlamaya çalışmak ve kendi inançlarımızı sorgulamak, daha objektif ve rasyonel düşünmemize yardımcı olabilir.

Unutmamalıyız ki, hoşlanmadığımız fikirler bile değerli bilgiler içerebilir. Bu bilgileri reddetmek yerine, eleştirel bir şekilde değerlendirerek kendi düşüncelerimizi geliştirme ve daha doğru kararlar alma fırsatını yakalayabiliriz.

Turgay Simavi  – malatyasiyaset.com